اوستا و گاتاها - هات ۱ بند ۱

اوستا و گاتاها

به نام خداوند جان و خرد     کزین برتر اندیشه بر نگذرد

نسک های اوستا کهن ترین و با ارزش ترین گنجینه ی زبان و فرهنگ ایران زمین است .

گاتاها کهن ترین سرود های ایرانی است که در میان یسنای اوستا است . یسنا دارای 72 ها یا هات (هایتی ، بخش) است که 17 های آن در برگیرنده ی گاتاها است . واژه ی یسنا به معنای ستایش و نیایش و جشن است . واژه ی " جشن " کنونی همین یسنای اوستایی است که در زبان سنسکریت هندی " یجنه " و در پهلوی ساسانی " یزشن " شده است .

گویند گاتاها سخنان و سرودهای خود زردشت است . آنچه در گاتاها درباره ی دین زردشتی و فرهنگ ایرانی یافت می شود با دیگر بخش های اوستا بسیار دگرگونه تر است .

گاتاها یا گاهان دربردارنده ی 5 گاه یا سرود است . گاتاها 17 هایتی و 238 بند و 896 پاره (بیت ، شعر) و 5560 واژه است . هر گاه یا گات به واژه ی نخستین همان گاه خوانده می شود .

از هات 28 تا 34 یسنا ، نخستین سرود گاهان است که اهنود گات (اَهونَ وَایتی) خوانده می شود .

دیگر سرودها اشتود گات (اوشتَ وَایتی ، دومین گات) از هات 43 تا 46 (4 هات) ، سپنتمد گات (سپِنتا مَئینیو ، سومین گات) از هات 47 تا 50 (4 هات) ، وهوخشتر گات (وُهوخَشَثرَ ، چهارمین گات) تنها هات 51 و وهیشتوایشت گات (وهیشتو ایشتی ، پنجمین گات) تنها هات 53 می باشند .

تنها نخستین گات است که نام آن از واژه ی آمده که امروزه از گاتاها بیرون است . اهون وَایتی در آغاز یسنای 27 بند 13 می باشد . یعنی یک بند پیش از آغاز گاتاها . و نام دیگر گاهان از نخستین واژه ی همان گاه گرفته شده است .

باید دانست که گاتاها چون از ارزش زیادی برخوردار بوده و آن را از خود زردشت می دانستند به نیکی نگه داری شده و از این رو گاتاهای کنونی با گاتاهای زمان ساسانیان بسیار نزدیک و یکسان است ، گرچه که دیگر بخش ها و نسک های اوستا به یک سوم کاهش یافته اند و نزدیک به دو سوم آن نابود شده است .

اینگونه ی پیداست که 5 سرود گاتاها در میان بخش هایی دیگری به نثر بوده اند که کامل کننده و توضیح دهنده ی آنها بوده است ، همچون بوستان سعدی . و از این رو وابستگی میان گاهان بسنده و روشن نیست . 

زبان نامه ی اوستا اکنون اوستایی خوانده می شود که بسیار نزدیک به سنسکریت هندی و پارسی هخامنشی است ، و شاخه ای از ایرانی باستان است .

دبیره و خطی که برای نگارش اوستا بکار برده شده است دین دبیره (خط دین) خوانده می شود که بسیار ساده ولی کامل و دقیق است و یادگیری آن بسیار ساده و آسان است .

اکنون به نخستین بند از نخستین گات می پردازیم . (از دکتر آبتین ساسانفر)

 

برگردان پارسی آن از دکتر آبتین ساسانفر :

با نیایش و دست های برافراشته ، ای مزدا ، نخست یاری و پشتیبانی سپنتامینو (نفس پاک) را درخواست می کنم که همه ی کارها و کردارم هماهنگ با اشا (راستی) باشد ، بدان وسیله خرد وهومن و روان جهان را خشنود می کنی .

و برگردان استاد ابراهیم پورداود :

خواستارم در نماز با دست های بلند شده ، نخست ای مزدا رامش از برای همه ی آفرینش سپند مینو ، ای اردیبهشت (اشا ، آیین راستین) (و) اینکه خرد بهمن (یکی از امشاسپندان) را خشنود توانم ساخت و گوشورون (فرشته ی نگهبان جانداران سودمند) را  .    

----------------------------

سر‌چشمه ها :

گات ها ، نوشته ی استاد ابراهیم پورداود ، 1331 خورشیدی .

گاتاها ، نوشته ی دکتر آبتین ساسانفر ، نورزو 1383 خورشیدی .