خوانش یک گل نوشته ی جدید

با درود و سلام به همه ی ایران دوستان گرامی

این نوشته روند یکی از خوانش های تازه ی من است :

سه روز پیش گل نوشته ای را از سایت بایگانی گل نوشته های پارسه دریافت کردم (جدیدترین مقاله در سایت گفته شده که در لیست لینک های این تارنما دیده می شود) ، دو روز پیش که خواستم آن را بررسی کنم تصمیم گرفتم نخست این نوشته را بدون هیچ کمکی تا آنجا که امکان دارد بخوانم . (مقاله ی مربوطه را به هیچ وجه نگاه نکردم بگونه ای که حتی نمی دانم نام این گل نوشته چیست! ولی هر چه هست باید از دسته های گل نوشته های نامه باشد که با L مشخص می شود) از این گل نوشته تنها عکسی از رویه ی آن در دست دارم که در بردارنده ی 8 خط می باشد . پس از کمتر از نیم ساعت بررسی ، گزارش مقدماتی زیر فراهم شد . منظور من در حقیقت تکرار کارهایی است که مدت ها دیگر با آن سرو کاری ندارم . به شدت حس می کنم توانم در بیاد آوردن نویسه های خوزی و بررسی اصل گل نوشته رو به ضعف گذاشته است . اگر چه در این مدت واژگان زیادی را فراگرفته و گل نوشته های زیادی را بررسی کرده ام ولی دیگر آن روند سخت بررسی گل نوشته های پنجگانه آغازین تکرار نمی شود . در حقیقت مدت هاست که با نویسه های سخت میخی چند هزار ساله دست و پنجه نرم نمی کنم ! چندی پیش زمانی که 8 گل نوشته ی جدیدی را بررسی می کردم به شدت از خودم مایوس شدم ، ولی اکنون رضایت بیشتری دارم . البته دلیل این است که آن گل نوشته خیلی بد خط هستند درحالی که این گل نوشته دقیق تر و منظم تر نگاشته شده است . این آوانویسی دقیقا نیم ساعت پس از آغاز کار است :

v.ra-si/rad-e-na ? ? ? (m.ku)-

ti-ra/um! tu2-ru-iš m.par-

na-ak-ka na-an-KI+MIN 74

UDU.NITA2.lg m.ap-pi-za-ak-(ki!) !-

iš a-ak m.ak-ka-ya-še !

m.ti-ut/pi-na? hu-ut-ti-ip

ap-id-du h.k[ur-taš]-

pa gal-li ma-ki-[ip]

نام نخست اگرچه کاملا درست به نظر می رسد ولی به شدت نا آشناست .

نویسه ی دوم و سوم نام شاید به گونه ای دیگر خوانده شود ولی در هر حال اکنون چیزی جز این نمی توانم بخوانم ، مگر : ra-rat-tam-na / ra-tin?-e-na

پس از این نام یک عنوان آمده و این از آخر این عنوان که دیده می شود ، به درستی فهمیده می شود .

در آغاز پنداشتم چنین واژه ای است :

  GEŠTIN?.? m!.(ku!)-ti-ra/um!

این نام چیزی چون سرکارگر معنا می دهد ولی باید احتمالات بیشتری را بررسی کرد.

پس از آن عبارت tu2-ru-iš  … na-an-KI+MIN به خوبی دیده می شود . نام فرنه که هم بدون هیچ مشکلی خوانده می شود .

سپس شمار گوسفندی عنوان شده که تنها در لبه ی راستی شاید نویسه ای باشد که خوانده نمی شود .

سپس نام یک شخص و دوستش آمده که بخش دوم نام بخوبی دیده نمی شود .

و در پایان پرداخت آن به عنوان جیره ی کارگران! عنوان می شود . اینکه جیره گوسفند یاد شده است باید با احتیاط ادامه داد ، زیرا با افراد بلند جایگاهی روبرو خواهیم بود! ضمنا واژه کورتش در پایین عکس تخریب شده و شاید بدرستی بازسازی نشده باشد !

v.ra-si/rad-e-na w./ut/ka?-?-sa? (m.ku)-ti-ra/um! tu2-ru-iš m.par-na-ak-ka na-an-KI+MIN 74 UDU.NITA2.lg m.ap-pi-za-ak-(ki!) !-iš a-ak m.ak-ka-ya-še !

m.ti-ut/pi-na? hu-ut-ti-ip

ap id-du h.k[ur-taš]-pa gal-li ma-ki-[ip]

به رَرَت-اَینه ؟-بَر گفت ، فرنه که گزارش داد :

74 گوسفند ... .

بخش دوم کار:

ولی اکنون پس از گذشت 36 ساعت از آغاز کار دوباره خواستم یک ویرایش مختصر روی آن انجام داده و این نوشته را روی تارنما بگذارم . در این 36 ساعت هم بر روی هیچ منبع وابسته به گل نوشته ها کار نکردم پس هنوز شرط استفاده نکردن از هیچ منبعی برقرار است ! ضمنا بر روی این عکس هم کار نکردم .

اما هنوز چند دقیق ای از بازدید دوباره عکس نگذشته که بخش نخست نوشته را خواندم :

نخست مطمئن شدم که بخش دوم این واژه : ?-?-?-bat-ti-iš می باشد به معنای رییس و برابر با ـ بَد پارسی در واژگانی چون سپهبد و موبد که کاملا درست خواهد بود .

اما هنوز بخش نخست این نام من را رنج می داد . همچنین نام نخست که به شدت غریب بود .

اما آنچه از همان نخست من را به خود واداشته بود دومین نویسه ی خط نخست و دومین نویسه ی خط دوم بود که اگر چه با یکدیگر متفاوت نوشته شده بودند ولی ظاهرا یک نویسه بودند !! اما بزودی مشخص شد که نویسه ی خط دوم iš است که با ra متفاوت است . اما هنوز نویسه ی دوم خط نخست که در آغاز ra خوانده شده بود راضی کننده نبود . زیرا پس از آن دوباره rad آمده بود که اصلا آشنا نیست ! نخست با خود می اندیشم آیا من به راستی اینقدر نویسه ها را فراموش کردم ! آیا نویسه ای با ارزش RAD به جز آوانویسی های rad/rat/ و گونه ی هزوارشی MA2 به معنای قایق که در اینجا مورد پیدا نمی کند ، به گونه ای دیگر نیز خوانده می شود !! از سویی نمی خواستم به هیچ کتاب یا نوشته و منبعی نگاه کنم . اما به یکباره مشکل حل شد . خیلی زود نام دیگری را به خاطر آوردم . یادتان هست گفتم جیره ی گوسفند را باید دلیلی برای احتیاط بیشتر بدانیم ؟ بلی در اینجا با آریا اینه گله دار دربار روبروایم . کاملا همه چیز حل شد . نویسه ای که ra خوانده بودم در حقیقت har بود . و نویسه ای که rad خوانده بودم در حقیقت ri بود که تقاوت چندانی در نگارش گل نوشته ای ندارد . پس این نام v.har-ri-e-na بود . عنوان وی هم مشخص است . در اینجا هم کاملا دیده می شود و هیچ نقصی وجود ندارد . ka-a-sa-bat-ti-iš یعنی رییس گله ها و دام ها . اما چند دقیقه دیگر کار را ادامه می دهم . این نوشته را کاملا زنده می نویسم! لحظه به لحظه !

تا انتهای خط 4 کاملا خوانده شد . نویسه ی پایانی خط چهارم باید ki باشد ولی تنها بخشی از این نویسه دیده می شود که خواندن nu را هم ممکن می سازد ولی به نظر می رسد جز این دو نمی تواند نویسه ای دیگر خوانده شود ، مگر به سختی ši  . از آنجا که نویسه کوچکتر از آن است که ki باشد من nu را درستر می دانم .

خط بعدی هم کاملا خوانده می شود جز نویسه ی پایانی که به سختی دیده می شود ولی با این وجود چندان تاثیری در نوشته ندارد چون متن مشخص است .

1) v.har-ri-e-na ka-a-sa-bat-

2) ti-iš tu2-ru-iš m.par-

3) na-ak-ka na-an-KI+MIN 74

4) UDU.NITA2.lg m.ap-pi-za-ak-(nu!)-

5) iš a-ak m.ak-ka-ya-še !

6) m.ti-ud-da! hu-ut-ti-ip

7) ap id-du h.k[ur-taš] ap/iš??

8) pa gal-li ma-ki-[ip]

خط ششم هم کاملا مشخص است که عنوان مردی به نام Appizaknuš و دوستش می باشد . بخش دوم آن کاملا مشخص است ، ولی تنها نویسه ی چهارم این خط به درستی فهمیده نمی شود که در نتیجه تردید هایی نیز به همراه می آورد .

خط هفتم نیز مشخص است ، فقط آخر خط که تخریب شده شاید بدرستی بازسازی نشده باشد . به ادامه متن (پشت گل نوشته) نیاز است که در دست نیست .

آنچه من را در این بازسازی به شدت با تردید همراه می کند نخستین نویسه ی خط بعدی و کناره ی سمت راست گل نوشته است .

خط هشتم هم با تردید روبرو است . چهار نویسه ی نخست دقیقا درست است . اما نویسه ی پایانی که دیده نمی شود به شدت تردید برانگیز است . از سویی ترکیب gal-li ma-ki-ip (به معنای " این جیره های مصرفی ") برای نخستین بار است که دیده می شود ، در حالی که gal-ma-ki-ip (جیره ی مصرفی) بسیار پرکاربرد است و gal-li (آن جیره ها) هم جدا بکار می رود . به هر حال از نظر معنایی درست به نظر می رسد .

v.har-ri-e-na ka-a-sa-bat-ti-iš tu2-ru-iš

m.par-na-ak-ka na-an-KI+MIN

74 UDU.NITA2.lg m.ap-pi-za-ak-(nu!)-iš a-ak m.ak-ka-ya-še ! m.ti-ut/pi-na? hu-ut-ti-ip

ap id-du h.k[ur-taš] ap?-pa gal-li ma-ki-[ip]

(به) اَریَ اینه ی گَئیثه پتی (رییس گله ها و دام ها) ، گفت :

فرنه که (بزرگ فرمادار یا دربد پارسه) چنین گزارش داد :

74 گوسفند ، اَپیزَک نوش و دوستش (هَخایَه + شَئی : دوست + -َ ش) ، تیدَ هوتیپ (... گیر ها) ها ،

به ایشان بدهید .

اینها جیره ی مصرفی کارگرانِ ... (هستند) .

...

هنوز آوانویسی خط پایانی من را راضی نمی کند . می توان آن را چنین خواند :

ap id-du h.k[ur-taš]-pa gal-li ma-ki-[ip]

یعنی اصلا در پایان خط هفت نشانی وجود ندارد و این به دلیل لبه ی سمت راستی است که به شدت نا به هنجار است !

اگر چه Kurtaš.pa ترکیبی بسیار نادر است ولی چون حالت جمع را می رساند شاید درست باشد . (یعنی کارگران ، گرده ها)

به هر حال چون به نظر می رسد در لبه ی پایانی خط با یک نام چون : m.rad-du-!! ادامه یابد و حتما در پس آن واژه ی šaramana پس می توان تا حدودی به این پنداشت رسید که خط 8 پایان جمله هم هست ! ولی این احتمال که خط 9 اینگونه آغازشود بیشتر است : h.zi-ma-.. که عنوان و پیشه ی کارگران و یا شاید نام قومیت آنهاست .

اکنون خوانش من پس از نزدیک به 2 ساعت کار در دو زمان با فاصله ی 36 ساعته به پایان رسید . بزودی با بهره گیری از کتاب هلک گره از این ایرادها نیز خواهم گشود .

ضمنا دو ساعت کار خیلی زیاد نیست . به گفته ی دکتر عبدالمحید ارفعی برخی از این گل نوشته ها تا 6 ماه زمان نیاز دارد . اکنون کمی آسوده شدم . البته در این نوشته به سختی زیادی بر نخوردم . گاهی بسیار پیچیده تر از این خواهد بود .

47/11 نیمه شب

23 دی 1385

بختیاری